JI BONA BÎRANÎNA RÊHEVAL ALÎ ÇÎÇEK

Dema Alî Çîçek dikeve girtîgehê hêj nû ketibû 18 saliya xwe. Ciwanekî kurd ku bi hest û giyana Kemal Pîr mezin bûbû.

Hezkirina, girêdayîn û xeta di Kemal Pîr de, xwe di wî de dida der. Wî jî weke Kemal Pîr her kêliya jiyana xwe dida têkoşîna gelê xwe.

Alî Çîçek ciwanekî ku dilê wî weke çiya bû. Jixwe wêrekiya wî nedihat nîqaşkirin. Ne ji wan ciwanên ku di temenê xwe yê ciwan de kal/pîr bûye bû. Ango ne ciwanekî ku di temenê xwe yê ciwaniyê de bûbû ziman û nûnerê pergalê.

Piştî Alî Çîçek Apogerî nas kir şûndetir, êdî ji bo wî ciwanî paqijî û pakî bû. Ew xwedî rêgezan bû, mirovê doza ku tu hêz nasekine bû. Di vê wateyê de semboleke ku divê ciwan wî di roja îro de jî mînak bigirin. Ji bo ciwanên Kurdistan û Tirkiyeyê îro pêwîstî bi ciwanên weke Alî Çîçek û Necmî yê ku xwe li girtîgeha Amedê de di nava çaran de şewitandiye, heye. Sembolên ku ciwanên kurd jê mînak bigirin, ev in.

Alî Çîçek jî weke yek ji ciwanên ku ji rêka rast a PKK ku ji mirovahî û ji ciwanan re dide nîşan bandor bûye û di temenekê biçûk de tevli bûbû. Kesek nikare paya Kemal Pîr a PKK kiriye tevgera ciwanan û di tevlibûnên ciwanan de, ji bîr bike. Ev gel û ciwan gelek tişt deyndarê Kemal Pîr e.

Alî Çîçek hevalekî me yê herî ciwan yê di têkoşîna Rihayê de ku li dijî faşîzmê hatibû kirin de, di pêş de cih girtibû. Beriya sala 1980’an dema girtin tên destpêkirin û firehkirin hevalê Alî Çîçek jî tê girtin. Dema Alî Çîçek tê girtin, tevî ji polîsan îşkenceya herî giran dîtiye jî, yek çalakî jî qebûl nekiriye. Dijmin nikariye yek ji çalakiyên li Rihayê hatine kirin û yên li derveyî Rihayê hatine kirin ji Alî Çîçek re bide qebûlkirin. Di vê wateyê de bêyî ku yek çalakiyan qebûl bike, li hemberî dijmin di ber xwe daye û bi vî rengî hate girtîgehê.

Di girtîgehê de jî weke hevalekî birûmet, têkoşîner nirx didît û ji aliyê hevalan ve dihat hezkirin. Helwesta ku li polîsî daye nîşan, sekneke mînak bû. Ev sekn û helwesta bi mînak ji aliyê girtiyên me ve û bi helwestên me ve dihatin xelatkirin. Dema zext li girtîgehê jî zêde bûn wî her tim li pêşiya berxwedanê cih girt, tu car ji berxwedanê dûr nema, di tevahî berxwedanan de helwesta bi mîlîtanî nîşan da. Bû çavkaniya moral û hêza berxwedêrên li girtîgehê. Em dikarin bi awayekî hêsan di şexsê Alî Çîçek de bibînin ku ka tevgera Apoger ciwanek çawa mezin kiriye, çawa bandor li ciwanan kiriye, kîjan nirx daye ciwanan. Di vê hêlê de Alî Çîçek hevalekî me yê di xwe de nirxên Apoger şênber kiriye bû. Wekî li polîs tiştek qebûl nekir, li dadgehê jî tiştek qebûl nekir. Kengî dest bi rojiya mirinê kir, bi awayekî meydan bixwîne gelek çalakiyên di îdianamê de cih girt, girte ser xwe.

Helwesta Alî Çîçek a li polîs bi rastî Hayrî û Kemal pîr di serî de, bi awayekî kûr tevahî heval bandor kiribû. Ku di dema rojiya mirinê de nîqaş û guftûgoyên herî germ di navbera Kemal û Alî de derbas dibûn. Dîtina girêdana hevalekî ciwan a ji hevalekî ji xwe mezintir re, rewşeke pir xweş bû. Tevahî tiştên xwe deyndarê Kemal Pîr bû. Ji ber Kemal Pîr hiştibû ku ew tevahiya nirxand di şexsiyeta xwe de bide rûniştandin, wî fêrî her tiştî kiribû. Jiyana xwe ya azad deyndarê Kemal bû. Bi vî rengî nêzî Kemal dibû. Kemal jî bi helwestên xwe ve dabû nîşan ku divê mirov çawa nêzî ciwanekî kurd ê ku hezkirin, êş û hêviyên gelê xwe daye ser milên xwe yên ciwan, bi heysiyeta rakirina vî barî ve dijî bibe. Kemal Pîr di şexsê Alî Çîçek de, pêşeroja gelê kurd dîtibû. Ger ciwantiya gelekî ku weke Alî Çîçek ji gelê xwe hez bike, welatê xwe hez bike û bi nirxên wî ve girêdayî be, wê demê pişta wî gelî nagihe erdê. Bi vî alî ve pir ji Alî hez kiribû. Sekna Alî Çîçek a nûnertiya nirxên azad ên tevgera Apoger, ji bo Kemal Pîr her tim bûye xaleke serbilindiyê.

Tenê hevalê Kemal û Hayrî karîbûn hêrs û reaksiyona wî bidin sekinandin. Mîlîtaniya wî ya berê bikeve girtîgehê, sekna wî ya li girtîgehê, coşa wî ya di rojiya mirinê de dabû nîşan ku Alî xwedî şexsiyeteke çawa ye. Bi taybet dema rojiya mirinê ber bi dawiyê ve diçû gotin û wasiyeta hevalê Hayrî ji bo me, ya bi rengê "Alî Çîçek stêrka me ya sor e, bila nirx jê re bê dayîn û bila bê parastin", baş vedibêje ku ka Alî xwedî şexsiyeteke çawa ye. Hayrî beriya şehîd bikeve hîs kiriye ku divê bêje ger Alî Çîçek bijî, divê çawa nirx jê re bê dayîn.

Ciwanekî kurd ancax dikare xwe wisa bi rêxistina xwe bide hezkirin, tenê dikare wisa bandora xwe li ser hevalên xwe bide çêkirin. Alî Çîçek şoreşgerekî ku tevlibûna xwe bêhesab dikir bû. Ji derveyî azadiya gelê xwe tu lêgerîn û hestên wî yên jiyanê nebûn. Êş, hêrs û hezkirina gelê xwe di dilê xwe de dijiya. Ji bo wî rûmeta herî mezin ew bû ku hinek avê li êşa gelê xwe bike, ji bo Alî ji derveyî bicihanîna erkên xwe tu jiyaneke din a mezin nebû. Dema em Alî Çîçek bi bîr tînin, ger em wisa bi bîr bînin hingê em ê rast bi bîr bînin. Egîd bû, lê sedemên vê egîdiyê çi bûn? Ev egîdî bi kîjan jiyan û felsefeya têkoşînê ve didanî holê? Fêmkirin û pratîzkirina van girîng e.

Mustafa KARASU